ในงานก่อสร้างขนาดใหญ่ รถเครน ถือเป็นอุปกรณ์หลักที่ขาดไม่ได้ เพราะมีความสามารถในการยก ขน และเคลื่อนย้ายวัสดุอุปกรณ์ที่มีน้ำหนักมหาศาล ซึ่งแรงงานมนุษย์หรือเครื่องจักรกลทั่วไปไม่สามารถทำได้
ลักษณะสำคัญของรถเครนคือ มีโครงสร้างแขนคานหรือปล้องก้านที่สามารถยืดหรือหมุนได้ เพื่อใช้ในการยกและเคลื่อนย้ายสิ่งของผ่านลอกลิ้งหรือปลายเกี่ยวที่ติดอยู่ส่วนปลาย นอกจากนี้รถเครนยังมีระบบกลไกลดแรงกดทับเพื่อกระจายน้ำหนักสู่พื้นที่กว้าง ช่วยให้รถสามารถรับน้ำหนักได้มาก และมีเสถียรภาพในการใช้งาน ป้องกันการล้มคว่ำ
ในปัจจุบันมีหลากหลายประเภทของรถเครนที่ใช้งานในงานก่อสร้าง เช่น
– รถเครนเคลื่อนที่ติดตั้งบนรถบรรทุก เป็นรถเครนที่มีความคล่องตัวสูง สามารถขนย้ายไปยังสถานที่ก่อสร้างต่างๆ ได้สะดวก
– รถเครนตั้งประจำที่ ถือเป็นรถเครนที่มีขนาดใหญ่ที่สุด มีความแข็งแกร่งสูง สามารถรับน้ำหนักได้มากถึงหลายพันตัน ใช้ติดตั้งอยู่กับที่เพื่อก่อสร้างโครงการขนาดยักษ์
– รถเครนราง เหมาะสำหรับการขนส่งวัสดุขนาดใหญ่บนรางรถไฟ หรืองานก่อสร้างบริเวณที่จำกัด
– รถเครนสะพาน เป็นรถเครนที่มีโครงสร้างคล้ายสะพานข้ามด้านบน ใช้สำหรับงานยกขนาดหนักที่ต้องการพื้นที่โล่งใต้คานเครน
การใช้งานรถเครนนั้นต้องอาศัยพนักงานผู้มีความชำนาญเฉพาะด้าน เรียกว่า ผู้ควบคุมรถเครน ซึ่งต้องผ่านการฝึกอบรมและมีความรู้ในการปฏิบัติงานอย่างปลอดภัย เพราะความผิดพลาดเล็กน้อยอาจนำไปสู่อุบัติเหตุที่ร้ายแรงได้ ผู้ควบคุมต้องคำนึงถึงสภาพอากาศ ความปลอดภัยของผู้ปฏิบัติงานโดยรอบ และการจัดวางตำแหน่งของรถเครนด้วย
แม้รถเครนจะเป็นเครื่องจักรกลที่มีประโยชน์อย่างมากในงานก่อสร้าง แต่ก็มีข้อจำกัดเรื่องของการเคลื่อนย้าย ต้องใช้พาหนะขนาดใหญ่ในการขนส่ง และต้องตั้งอยู่บนพื้นราบเสมอ นอกจากนี้การติดตั้งและรื้อถอนรถเครนเองก็เป็นงานที่ต้องอาศัยความชำนาญพิเศษ ดังนั้นโครงการก่อสร้างจึงต้องคำนวณงบประมาณสำหรับรถเครนไว้เป็นพิเศษ
อย่างไรก็ตาม ด้วยความสามารถพิเศษในการทำงานหนักและยกสิ่งของที่มีน้ำหนักมหาศาลได้ รถเครนจึงยังคงเป็นหนึ่งในอุปกรณ์สำคัญที่ขาดไม่ได้สำหรับงานก่อสร้างขนาดใหญ่ต่อไป